આપણા શરીરને પૂરતા પ્રમાણમાં તમામ પોષક તત્વોની જરૂર હોય છે. જો તે ખોરાક દ્વારા પૂરા પાડી શકાતું નથી, તો શરીરમાં તેની ઉણપને પૂર્ણ કરવા માટે સપ્લિમેન્ટ્સ લેવાની જરૂર છે. સ્ત્રીઓ માટે બે પોષક તત્વો ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. એક કેલ્શિયમ અને બીજું આયર્ન. જો શરીરમાં આની ઉણપ હોય તો મહિલાઓને ઘણી સમસ્યાઓનો સામનો કરવો પડી શકે છે. કેલ્શિયમ શરીરની વિવિધ શારીરિક પ્રક્રિયાઓમાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવે છે.
તે આપણા હાડકાં, દાંત અને હૃદયની સરળ કામગીરી માટે ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. આહારમાંથી કેલ્શિયમ પૂરા પાડવા માટે આપણે દૂધ, દહીં, ડેરી ઉત્પાદનો, અને બદામ ખાવા જોઈએ. પરંતુ એવું જરૂરી નથી કે દરેક વ્યક્તિનું કેલ્શિયમ ખોરાકમાંથી જ મળે. જો શરીરને પૂરતું કેલ્શિયમ ન મળે અને શરીરમાં કેલ્શિયમની ઉણપ હોય, તો ખૂબ જ ગંભીર સમસ્યાઓ થઈ શકે છે. જેમાં હાડકાંના નબળા પડવાની સ્થિતિ એટલે કે ઑસ્ટિયોપોરોસિસ મુખ્ય છે.
આમાં હાડકાં અત્યંત નબળાં પડી જાય છે અને સહેજ અથડાતાં પણ હાડકાં તૂટવાનો ભય રહે છે. તેથી કેલ્શિયમ શરીર માટે ખૂબ જ જરૂરી છે. આ ઉપરાંત ઓછા કેલ્શિયમથી હાઈપરટેન્શન, સ્ટ્રોક અને હાર્ટ એટેકનું જોખમ પણ વધે છે. તેથી કેલ્શિયમની પૂરતી માત્રા લેવાથી આ જોખમોને ટાળી શકાય છે. તેવી જ રીતે મહિલાઓ માટે આયર્ન પણ મહત્વપૂર્ણ છે. આયર્ન એક આવશ્યક ખનિજ છે જેમાં માંસ, માછલી, સીફૂડ, બદામ, કઠોળ, લીલા શાકભાજી જેવા કે સ્પિનચ અને આયર્ન એ હિમોગ્લોબિનનો એક મહત્વપૂર્ણ ભાગ છે, જે રક્ત વહન કરે છે કોષોની અંદર ઓક્સિજન. તેની પરિપૂર્ણતા દ્વારા એનિમિયા અટકાવી શકાય છે. લોહીનો અભાવ એટલે કે એનિમિયા એ ખૂબ જ ગંભીર સ્થિતિ છે જેમાં નબળાઈ, થાક વગેરે અનુભવાય છે.
આયર્ન અને કેલ્શિયમ માટેની દવાઓ
આયર્ન અને કેલ્શિયમ આ બે પોષક તત્વો વિના શરીર માટે સરળતાથી કામ કરવું મુશ્કેલ છે. તેની ઉણપના કિસ્સામાં, દવાઓ લેવાની સલાહ આપવામાં આવે છે. શરીરમાં આયર્ન અને કેલ્શિયમની ઉણપ આ દવાઓથી દૂર થાય છે. તે હિમોગ્લોબિન વધારવામાં પણ મદદ કરે છે. પરંતુ કેટલીક સ્ત્રીઓમાં આ દવાઓ લીધા પછી પણ હિમોગ્લોબિન વધતું નથી. તેનું કારણ એ છે કે ઘણી સ્ત્રીઓ આ બે દવાઓ એકસાથે લે છે, જ્યારે આવું ન કરવું જોઈએ.
આયર્ન અને કેલ્શિયમની દવાઓ એકસાથે કેમ ન લેવી?
ગાયનેકોલોજીના ડૉકટરના જણાવ્યા અનુસાર, ઘણીવાર એવું જોવા મળે છે કે મહિલાઓના શરીરમાં હિમોગ્લોબિનની ઉણપ હોય છે. આ પરિપૂર્ણ કરવા માટે ડોકટરો આયર્ન અને કેલ્શિયમ દવાઓ લેવાની ભલામણ કરે છે. પરંતુ કેટલીક સ્ત્રીઓમાં આ દવાઓ લેવાથી પણ હિમોગ્લોબિન વધતું નથી. આવું એટલા માટે થાય છે કારણ કે મહિલાઓ આયર્ન અને કેલ્શિયમની ગોળીઓ એકસાથે લે છે. આ દવાઓ એકસાથે લેવાથી શરીર પર તેમની અસર ઓછી થાય છે. ડૉકટરો ભલામણ કરે છે કે કેલ્શિયમની ગોળીઓ લોહની ગોળીઓના ઓછામાં ઓછા ત્રણથી ચાર કલાક પછી લેવી જોઈએ. તો જ તેમની અસર થશે
બંનેને સાથે લેવાની આડઅસર
કેલ્શિયમની સૌથી સામાન્ય આડઅસરોમાં કબજિયાત, ઝાડા, ગેસ અને પેટમાં અસ્વસ્થતાનો સમાવેશ થાય છે. આયર્નની આડઅસરોમાં પેટમાં દુખાવો, ઝાડા, કબજિયાત, ઉબકા અને ઉલ્ટીનો સમાવેશ થઈ શકે છે. જો વધુ માત્રા લેવામાં આવે તો આડઅસરોની શક્યતાઓ વધી શકે છે.
એ પણ ધ્યાનમાં રાખો કે ખોરાક સાથે આયર્ન સપ્લિમેન્ટ્સ ક્યારેય ન લો. જો તમે આયર્ન સપ્લીમેન્ટ્સ લઈ રહ્યા છો. તો તેને ભોજન પહેલાં અથવા પછી એક કલાક લો. તે જ સમયે આ બે સપ્લીમેન્ટ્સ ક્યારેય ખાલી પેટે ન લો અને બે દવાઓ વચ્ચે લગભગ 1 કલાકનું અંતર રાખો.
ઓછા હિમોગ્લોબિનનું કારણ
જ્યારે તમારું શરીર પૂરતી માત્રામાં લાલ રક્તકણો ઉત્પન્ન કરી શકતું નથી. તેમજ કેટલીકવાર કોઈ ચોક્કસ તબીબી સ્થિતિ અને રોગને કારણે, સ્ત્રીઓનું શરીર પૂરતા પ્રમાણમાં લાલ રક્તકણો ઉત્પન્ન કરતું નથી, ત્યારે હિમોગ્લોબિન ઘટવા લાગે છે.
બીજા કિસ્સામાં તમારું શરીર પૂરતી માત્રામાં લાલ રક્ત કોશિકાઓ ઉત્પન્ન કરે છે. પરંતુ આ કોષો તમારા શરીરની ક્ષમતા કરતાં વધુ ઝડપથી નાશ પામે છે. ત્યારે હિમોગ્લોબિનની ઉણપ પણ થાય છે.
કોઈપણ ઊંડી ઈજા કે રોગને કારણે શરીરમાંથી વધુ પડતું રક્તસ્ત્રાવ થવાને કારણે એનિમિયા થાય છે.
સ્ત્રીઓમાં માસિક સ્રાવ દરમિયાન હિમોગ્લોબિનનું સ્તર પણ ઘટે છે.
આ સિવાય જો મહિલા આંતરિક રક્તસ્ત્રાવ જેવી કે બ્લીડિંગ અલ્સરથી પીડિત હોય તો હિમોગ્લોબિનની ઉણપ પણ થાય છે.
જો જરૂરી પોષક તત્વો જેમ કે આયર્ન અને વિટામિન B12 અને B9 શરીરમાં પૂરતી માત્રામાં ઉપલબ્ધ ન હોય તો પણ હિમોગ્લોબિનનું સ્તર ઘટે છે.
(નોંધ: આ લેખ માં આપેલી તમામ માહિતી માત્ર જાણકારી નાં ઉદ્દેશ્ય થી આપવામાં આવી છે. સ્વાસ્થ્ય ને લગતી કોઈ પણ માહિતી નું પાલન કરતા પહેલા તમારા ડૉક્ટર ની સલાહ અવશ્ય લેવી.)