પિતૃ પક્ષને હિંદુ ધર્મમાં ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ માનવામાં આવે છે. આ વર્ષે પિતૃ પક્ષ 17 સપ્ટેમ્બર મંગળવારથી શરૂ થઈ રહ્યો છે. પિતૃપક્ષ દરમિયાન, એક તરફ, પૂર્વજોને અર્પણ કરવામાં આવે છે અને તેમના માટે દાન કરવામાં આવે છે, તો બીજી તરફ, શ્રાદ્ધ દરમિયાન કાગડાઓને ખવડાવવામાં આવે છે. આવી સ્થિતિમાં, ચાલો જ્યોતિષ રાધાકાંત વત્સ પાસેથી જાણીએ કે શ્રાદ્ધમાં કાગડાને ખવડાવવાની પરંપરા શા માટે છે અને તેનું શું મહત્વ છે.
પિતૃ પક્ષ દરમિયાન કાગડાને શા માટે ખવડાવવું જોઈએ?
દંતકથા અનુસાર, એકવાર જ્યારે ભગવાન શ્રી રામ માતા સીતા સાથે વનવાસમાં હતા ત્યારે દેવરાજ ઇન્દ્રનો પુત્ર કાગડાના રૂપમાં શ્રી રામની ઝૂંપડી પાસે આવ્યા. ત્યાં તેમણે જોયું કે શ્રી રામ સૂઈ રહ્યા છે અને માતા સીતા તેમના પગ દબાવી રહ્યા છે.
કાગડાના રૂપમાં, દેવરાજ ઇન્દ્રના પુત્રએ, માતા સીતાની ધીરજની કસોટી કરવાની ઉત્સુકતામાં, માતા સીતાના પગને ચાંચ વડે ઇજા પહોંચાડી. માતા સીતાના પગમાંથી લોહી નીકળતું હતું પરંતુ આ પછી પણ સીતાએ કંઈ કહ્યું નહીં, પરંતુ શ્રી રામ જાગી ગયા.
જ્યારે શ્રી રામે માતા સીતાને ઘાયલ જોયા, ત્યારે તેમણે તે કાગડાઓને મારવા માટે તેમના ધનુષ્યમાંથી તીર છોડ્યું. તે સમયે કાગડાના રૂપમાં દેવરાજ ઈન્દ્રના પુત્રને પોતાની ભૂલ સમજાઈ અને શ્રી રામ અને માતા સીતાની માફી માંગવા લાગ્યા.
શ્રી રામે કાગડાને માફ કરી દીધો અને તેને વરદાન આપ્યું કે હવેથી કાગડા તેમના દરેક જન્મને યાદ કરશે. કાગડા દ્વારા જ કોઈપણ વ્યક્તિ તેના પૂર્વજોની મુક્તિ અથવા મોક્ષ પ્રાપ્ત કરી શકશે. શ્રાદ્ધ વિધિ બાદ કાગડાને ખવડાવવાથી પિતૃઓ પ્રસન્ન થશે.
આ વરદાન પછી, જ્યારે શ્રી રામનો વનવાસ સમાપ્ત થવાનો હતો અને તેમને તેમના પિતા દશરથનું શ્રાદ્ધ કરવાનું હતું, ત્યારે માતા સીતાએ કાગડાની મદદથી તેમના સસરા દશરથનું તર્પણ અને શ્રાદ્ધ વિધિ પૂર્ણ કરી હતી. ત્યારથી આ પરંપરા ચાલી આવે છે.
(નોંધ: અહ્યા અપાયેલી માહિતી ધાર્મિક અને લોક માન્યતા પર આધારિત છે. આનું કોઈ વૈજ્ઞાનિક પુરાવો નાં હોઈ સકે. સામાન્ય હિત અને માહિતી ને ધ્યાન માં રાખીને અહ્યાં આ માહિતી ને અમે પ્રસ્તુત કરી રહ્યા છીએ. )