ગણેશ ચતુર્થીનો તહેવાર ભગવાન ગણેશની જન્મજયંતિ તરીકે ઉજવવામાં આવે છે, જે 7 સપ્ટેમ્બર 2024ના રોજ છે. એવું માનવામાં આવે છે કે ગણેશની ઉત્પત્તિ માતા પાર્વતીના શરીરના મેલથી થઈ હતી. જાણો સત્યતા?
एतस्मिन्नन्तरे गौरी गात्रं लिप्त्वा हरिद्रया। स्नानप्रयाण उद्युक्ता बभूव मुनिपुङ्गव ॥5॥
तदा हि साभिरक्षार्थ मन्दिरस्य महेश्वरी।
विन्तयामास विश्वेषामपि रक्षणकारिणी ॥6॥
ગણેશ ચતુર્થી 2024: પૌરાણિક કથાઓમાં વર્ણવેલ છે કે ભગવાન ગણેશ(Lord Ganesh)નો જન્મ દેવી પાર્વતી(Goddess Parvati) ના મેલમાંથી થયો હતો. પરંતુ શું આ વાત સાચી છે, શું ભગવાન ગણેશની ઉત્પત્તિ મેલમાંથી થઈ છે? આ માટે શાસ્ત્રો(Shastra) વાંચવા જરૂરી છે જે કંઈક બીજું કહે છે-
મહાભાગવત ઉપપુરાણ અધ્યાય નંબર 35 મુજબ:-
અર્થ – ભગવતી ગૌરીએ પોતાના શરીર પર હળદરની પેસ્ટ લગાવી અને સ્નાન કરવા તૈયાર થયા. તે સમયે સમગ્ર બ્રહ્માંડની રક્ષા કરનાર મા જગદંબા (Maa Jagdamba) પોતાના ધામની રક્ષા કરવાનો વિચાર કરવા લાગ્યા. આ દરમિયાન, ભગવાન વિષ્ણુની અગાઉની પ્રાર્થનાને યાદ કરીને, તેણે હરિદ્રા (હળદર) ની પેસ્ટનો થોડો ભાગ પોતાના શરીર પર લગાવ્યો અને એક પુત્ર (ગણેશ) ની રચના કરી.
અહીં પૂર્વ પ્રાર્થના સાથે જોડાયેલી એક વાર્તા છે જેમાં ભગવાન વિષ્ણુ દેવી પાસેથી પુત્ર પ્રાપ્તિનું વરદાન માંગે છે તેનું વર્ણન પાછલા અધ્યાયમાં કરવામાં આવ્યું છે.
तथाहमपि चैतस्याः पुत्रतां प्राप्य वै ध्रुवम् । अङ्कमारुह्य प्राश्नामि स्तन्यं परमभावतः ॥11॥
एवं विचिन्त्य भगवान् विष्णुः परमपूरुषः । आध्यायन् चेतसा देवीं प्रणिपत्य ययौ यदा ॥12॥
तदा तस्याभिलाषं तु विज्ञाय परमेश्वरी। तस्मै ददौ वरं विष्णो मत्पुत्रस्त्वं भविष्यसि ॥13॥ (મહા ભાગવત ઉપ-પુરાણ અધ્યાય 34.11-13)
અર્થ – પરમ ભગવાન ભગવાન વિષ્ણુજી (Vishnu ji) ના મનમાં એવો વિચાર આવ્યો કે મારે પણ આ ભગવતીનો પુત્ર બનીને તેના ખોળામાં રમવું જોઈએ (કાર્તિકેયને તેના ખોળામાં જોઈને). એમ વિચારીને તેણે મનમાં દેવીનું ધ્યાન કર્યું અને તેને પ્રણામ કર્યા અને જ્યારે તે ત્યાંથી નીકળ્યા ત્યારે તેની ઈચ્છા જાણીને દેવી જગદંબાએ તેને વરદાન આપ્યું કે વિષ્ણો! તું મારો દીકરો બનીશ.
ભગવાન વિષ્ણુ પોતે ગણપતિ (Ganpati)ના રૂપમાં પ્રગટ થયા અને પછી ગૌરી માતાએ ભગવાન વિષ્ણુનું ધ્યાન કર્યું જેણે ધન્વંતરીના રૂપમાં આયુર્વેદની સ્થાપના કરી હતી.
સ્વામી અંજની નંદન દાસના જણાવ્યા અનુસાર, આયુર્વેદિક હળદરની પેસ્ટ લગાવવાથી, ભગવાન વિષ્ણુ, જેઓ ધન્વંતરીના રૂપમાં આયુર્વેદના પ્રણેતા છે, તેમને યાદ કરવામાં આવે છે જેથી તેઓ તેમને માતા તરીકે સ્વીકારે છે. માતા પાર્વતી હળદર લગાવીને આયુર્વેદનો પ્રચાર કરવા માગતા હતા, કારણ કે આયુર્વેદમાં હળદરને બહુ મોટું સ્થાન આપવામાં આવ્યું છે. ભગવાન હળદર અને યોનિથી પર છે પરંતુ તેમણે આ લીલા આયુર્વેદ ઉપચારને પ્રોત્સાહન આપવા માટે કરી હતી.
(નોંધ: અહ્યા અપાયેલી માહિતી ધાર્મિક અને લોક માન્યતા પર આધારિત છે. આનું કોઈ વૈજ્ઞાનિક પુરાવો નાં હોઈ સકે. સામાન્ય હિત અને માહિતી ને ધ્યાન માં રાખીને અહ્યાં આ માહિતી ને અમે પ્રસ્તુત કરી રહ્યા છીએ.)